Kradzieże w transporcie

Transport towarów, szczególnie międzynarodowy to ogromne wyzwanie dla przedsiębiorstw transportowych i spedycyjnych, wymagające zaangażowania w proces wielu osób. Według statystyk co sekundę na całym świecie ładuje się, przeładowuje lub wyładowuje towary, których wartość niejednokrotnie przekracza tysiące euro. Tak duża kwota staje się cennym łupem dla złodziei, a także kontrahentów – oszustów.

Kradzieże w transporcie – kiedy jest największe zagrożenie?

Podczas realizacji transportu niejednokrotnie zdarzają się pilne zlecenia, podczas których nadawca ładunku jest gotów za wszelką cenę znaleźć przewoźnika. W takich przypadkach często powierza ładunek temu, który akurat oferuje wolne auto w dobrej cenie, nie weryfikując jego wiarygodności. Czujność zleceniodawcy zostaje uśpiona, kiedy fałszywy przewoźnik dostarcza komplet dokumentów, bez żadnych śladów fałszerstwa. Zdarza się, że umowa jest zawierana już po załadunku towaru, ponieważ trzeba go przewieźć jak najszybciej, a weryfikacja oraz sporządzenie dokumentów jest procesem czasochłonnym. Później okazuje się, że dokumenty zostały sfałszowane, a zamiast przewoźnika ładunek przejęła zorganizowana szajka przestępcza.

Zleceniodawca może ufać swojej firmie spedycyjnej z którą udanie współpracuje od lat, ale taki zaufany spedytor może się zwrócić w każdej chwili do nie sprawdzonego podwykonawcy lub przewoźnika. Problemy mogą wyniknąć też w kontakcie z ubezpieczycielem – w przypadku podpisania umowy ubezpieczenia ładunku, ubezpieczyciel może np. odmówić wypłaty odszkodowania za szkodę powstałą podczas transportu, albo będzie wymagał kompletu dodatkowych dokumentów, potwierdzających okoliczności powstania szkody, o które trzeba będzie się starać w organach obcych państw.

W rejonach zwiększonego natężenia uchodźców istnieje też niebezpieczeństwo szkód na towarze spowodowanych atakami nielegalnych imigrantów.

Jak często zdarzają się kradzieże?

Kradzieże w transporcie są niestety na porządku dziennym. W zależności od sezonu ich częstotliwość może rosnąć lub maleć. W dużych firmach transportowych średnio zdarzają się 1-2 razy w ciągu miesiąca i dotyczą zarówno towaru jak i szkód komunikacyjnych.

Schemat działania przestępców

Kradzieże w transporcie są najczęściej wynikiem działalności grup zorganizowanych. Firmy dogadują się między sobą i czekają na momenty słabości kierowców, w których z różnych przyczyn nie przestrzegają wypracowanych standardów. Przestępcy dokładnie wiedzą, czym załadowany jest samochód, gdzie stoi samochód. Często pilnują auta pod firmą, jeśli kierowca zaparkuje tam z braku czasu (skończył się czas pracy) albo miejsca (parkingi strzeżone są zajęte).

Schemat oszustwa jest dosyć prosty – tani koszt transportu, wygodne warunki dostawy oraz minimalna informacja w zleceniu transportowym. Po załatwieniu formalności oszuści przeważnie na czas podstawiają auto na załadunek. Przyjeżdża kierowca, który nie musi być wtajemniczony w plan oszustwa. Złodzieje wynajmują przewoźnika, z którym podpisują umowę wpisując do niej dane nieistniejącej firmy. Miejsce rozładunku jest jednak zupełnie inne niż wskazane przez nadawcę ładunku w zleceniu transportowym. Najczęściej dochodzi do sytuacji, w której kierowca rozładuje towar w magazynie jednego z krajów Europy Wschodniej nie wiedząc o tym, że nigdy nie dostanie pieniędzy za ten transport. Mając w ręku papiery wystawione jak należy kierowca nie miał powodów do zdenerwowania, ale firma która “zleciła” mu ten przewóz nigdy nie zapłaci. Otrzymać takie dokumenty dość łatwo, one mogą być dostępne na stronach internetowych spółek, albo mogą być natychmiast przekazane jako potwierdzenie rzetelności firmy dla potencjalnego kontrahenta, pod którego może się podszyć przestępca.

W następnej fazie ładunek jest zwykle przewożony w nieznanym kierunku przez przestępców. Początkowo, osoba po stronie przestępców, która udaje spedytora ciągle trzyma kontakt ze zleceniodawcą. Dzwoniąc kilkukrotnie w ciągu dnia podaje fałszywą informację o ruchu auta z ładunkiem. W pewnym momencie “spedytor” informuje zleceniodawcę, że auto zostało zepsute i spóźni się, w związku z czym prosi o wyrozumiałość. Mija kilka dni i “spedytor” oraz inni oszuści znikają całkowicie – komórki zostają wyłączone, a konta na giełdzie transportowej oraz profile kontaktowe na skype skasowane.

Co najczęściej kradną złodzieje?

Najczęściej są kradzione ładunki zleceniodawców europejskich, którzy wysyłają towar do Europy Wschodniej. Sam fakt kradzieży zazwyczaj ma miejsce w jednym z magazynów na terenie Europy Wschodniej. Często zdarza się tak, że właściciele magazynów nie są świadomi tego, że biorą udział w popełnianiu przestępstwa. Zasadniczo przestępcy bardzo dokładnie koordynują swoje działania i jako ofiarę zwykle wybierają nadawcę, który pilnie potrzebuje transportu do przewozu chodliwego towaru. Najczęściej kradzione są drogie i wrażliwe towary, tj. perfumy, kosmetyki, sprzęt elektroniczny, a także ubrania, buty, alkohol i opony. Średnio kilka razy do roku zdarzają się także kradzieże paliwa. Natomiast raz-dwa razy w roku kradzieże ładunków powodujące unieruchomienie pojazdów.

Często zdarza się także, że przestępcy i zorganizowane grupy kradną dokumenty, by podrobić je do innych transakcji, aby móc zrealizować lewe zlecenie we własnym zakresie, a także tajne kody i hasła np. do magazynów.

Jak zgłosić przestępstwo?

Z reguły najbardziej skomplikowane są sprawy związane z kradzieżami ładunków, których każdego roku jest coraz więcej. Schemat przestępstwa nie jest dość skomplikowany, ale znalezienie przestępców oraz zwrot ładunków jak również uzyskanie odszkodowania jest bardzo trudne. Po zidentyfikowaniu popełnienia przestępstwa obowiązkiem kierowcy jest niezwłoczne zgłoszenie faktu kradzieży lub szkody na policję. Kluczowa w takiej sytuacji jest szybkość reakcji. Od razu należy zgłaszać fakt dokonania przestępstwa na policję kraju, gdzie najprawdopodobniej doszło do kradzieży ładunku.

Trzeba pamiętać też, żeby zgłosić szkodę zakładowi ubezpieczeniowemu. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, wszczęcie dochodzenia oraz decyzja organu śledczego uzasadnia wypłatę odszkodowania od ubezpieczyciela. Również rozpoczęcie sprawy kryminalnej znacznie zwiększa szansę by w przyszłości starać się o roszczenia na drodze sądowej. Obecnie oszuści coraz skuteczniej zacierają ślady, co znacznie utrudnia ustalenie na terenie jakiego kraju doszło do popełnienia przestępstwa, nie mówiąc już o szybkim odnalezieniu skradzionego ładunku. Dlatego też czas gra w tym przypadku kluczową rolę.

Ważne, by od samego początku skutecznie ustalić do jakiego organu wymiaru sprawiedliwości i w jakim kraju mamy skierować zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Istnieje również zagrożenie, że nieprawidłowo skierowane zawiadomienie nie będzie w ogóle przyjęte, a wnioskodawca nie zostanie o tym należycie poinformowany, co zrujnuje szansę na uzyskanie odszkodowania.

Należy pamiętać o tym, by zgromadzić dokładną dokumentację – spisać własnoręcznie oświadczenie, wykonać jak najdokładniejszą dokumentację zdjęciową i poprosić o spisanie policyjnej notatki.

Kto jest odpowiedzialny w przypadku szkody?

Przejęcie towaru przez spedytora, a następnie przewoźnika, nakłada odpowiedzialność ochrony towaru. Taka ochrona polega głównie na rzetelnym przestrzeganiu określonych przepisów i procedur. Zarówno przewoźnik jak i spedytor podlegają nieco odmiennym regułom, jednak dbałość o detale obowiązuje wszystkich. Dzieje się tak dlatego, że ryzyko kradzieży zależy od niedbałości o zasady – luki w ciągłości zabezpieczenia procesu to doskonała okazja do nieuczciwych praktyk. W przypadku kradzieży w trasie bezpośrednim uczestnikiem zdarzenia jest przewoźnik, który niezwłocznie musi zawiadomić kooperantów, a następnie wykazać, że przestrzegano wszystkich zaleceń.

Każdy przypadek kradzieży jest rozpatrywany indywidualnie. Ubezpieczalnie wydają decyzję dopiero po analizie okoliczności i dokumentacji. W związku z tym zarówno spedytor jak i przewoźnik muszą wykazać się pełnym profesjonalizmem na każdym etapie transportu. Tylko wtedy w końcowym rezultacie żadna ze stron nie będzie musiała ponosić kosztów strat. W 90% przypadków winą obarcza się kierowców, którzy mają obowiązek przestrzegać zasad spisanych w podręczniku kierowcy. Powinni za każdym razem sporządzać listę kontrolną. Szkoda może być zawiniona lub niezawiniona przez kierowcę i gdy ma on dokładne uzasadnienie, co zrobił w trosce o ładunek, firmy idą na ustępstwa.

Odpowiedzialność przewoźnika

Podstawą do pociągnięcia przewoźnika do odpowiedzialności są zapisy umowy. Przewoźnik może więc odpowiadać za towar na zasadzie ryzyka, to znaczy w przeświadczeniu, że cały proces jest obarczony ryzykiem utraty ładunku. Istnieją jednak okoliczności wyłączające odpowiedzialność do których należą:

właściwości towaru
błędy nadawcze ładunku
niezgodności w określeniu nazwy oraz właściwości transportowanego towaru
pierwotne wady jednostkowego zabezpieczenia towaru
podatność na szkodę
nieprawidłowości załadunkowe oraz rozładunkowe
przyczyny leżące po stronie nadawcy lub odbiorcy przesyłki
nadanie pod nazwą niezgodną z rzeczywistością, nieścisłą lub niedostateczną rzeczy wyłączonych z przewozu lub przyjmowanych do przewozu na warunkach szczególnych albo niezachowanie przez nadawcę tych warunków
przewóz przesyłek, które zgodnie z przepisami lub umową powinny być dozorowane, jeżeli szkoda wynikła z przyczyn, którym miał zapobiec dozorca

Istotną okolicznością jest również tzw. „siła wyższa” i to właśnie na nią najczęściej powołują się przewoźnicy sytuacji kradzieży. Jest na tyle ogólna, że w prawie transportu – zwłaszcza międzynarodowego, dodano także okoliczności błędu po stronie zleceniodawcy, wady własnej towaru oraz sytuacji niemożliwych do uniknięcia wraz z konsekwencjami, którym nie dało się zapobiec. Żadne okoliczności wyłączające nie działają jednak, jeśli powstało jakiekolwiek zaniedbanie po stronie przewoźnika.

Za co przewoźnik na pewno będzie odpowiedzialny?

„pozostawienie przez kierowcę zamkniętego samochodu załadowanego towarem wraz z dokumentami w niestrzeżonym miejscu na około godzinę, w pobliżu swojego miejsca zamieszkania, w małej miejscowości, niesłynącej z przestępczości” (wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z 12 kwietnia 2007 r., X Ga 122/07),
przekazanie towaru odbiorcy bez sprawdzenia jego tożsamości,
nieuczestniczenie w odprawie celnej,
zmianę trasy przejazdu bez uzgodnienia z nadawcą bądź odbiorcą,
zmianę kolejności dostaw,
zatrzymanie się w przypadkowym miejscu z uwagi na przestrzeganie czasu pracy kierowców (nawet gdyby do celu zostało mu kilka kilometrów!), zmianę naczepy, z uwagi na problemy techniczne.

Odpowiedzialność spedytora

Spedytor posiada odpowiedzialność zwierzchnią nad przewoźnikiem, dlatego jeśli przewoźnik dopełnił wszelkich formalności i był w stanie tego dowieść oraz niezwłocznie zawiadomił o zdarzeniu, spedytor musi ponieść konsekwencje kradzieży w kontakcie ze zleceniodawcą. W tym celu warto znać posiadaną przez przewoźnika polisę ubezpieczeniową. Obecnie firmy ubezpieczeniowe transportu obejmują coraz szersze zakresy świadczeń, np. w przypadku kradzieży, ataków terrorystycznych, eksplozji oraz katastrof czy złych warunków atmosferycznych.

Czego w przypadku szkody wymaga zakład ubezpieczeń?

Zakład ubezpieczeń w przypadku przestępstwa będzie żądał następujących informacji:

gdzie i kiedy były postoje od załadunku do rozładunku
opis miejsca, gdzie doszło do kradzieży
dane z GPSu
informacja, czy parking był przy autostradzie, drodze ekspresowej, monitorowany, oświetlony

Kiedy ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania?

Ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania, gdy:

nastąpiło jawne przekroczenie standardów bezpieczeństwa, tj. zaparkowanie na innym parkingu niż zalecany, np. niestrzeżonym
samochód był źle zabezpieczony
plomba po wykryciu kradzieży nie była naruszona i nie widać śladów kradzieży – mógł zniknąć towar, szkoda mogła nastąpić podczas załadunku.

Jak zabezpieczyć się przed kradzieżami w transporcie?

Pewnym jest, że nie sposób przewidzieć wszystkich niebezpiecznych sytuacji w jakich może się znaleźć przewożony ładunek. Poza kradzieżą może dojść do uszkodzeń i wypadków drogowych. Najważniejsze jednak jest to, by dla każdej sytuacji alarmowej mieć przygotowane procedury, które umożliwią jak najszybsze wszczęcie czynności związanych z uzyskaniem odszkodowania.

Aby uniknąć lub zminimalizować ryzyko utraty towaru, ważne jest przestrzeganie procedur, dobrych zwyczajów panujących w branży oraz wszelkich postanowień umów pomiędzy przewoźnikiem a zlecającym przewóz. Należy pamiętać, że i to nie zawsze wyłączy odpowiedzialność przewoźnika. Jest on bowiem zobowiązany, jako profesjonalista do zachowania szczególnej staranności i powinien przewidywać możliwe ryzyka i zagrożenia związane z przewozem towaru.

Dlatego słusznym rozwiązaniem jest wykupienie odpowiedzialności OC przewoźnika, jednakże i ona nie uchroni przedsiębiorcy prowadzącego działalność od zaniedbań własnych bądź pracowników. Uważne czytanie OWU polisy ubezpieczeniowej i stosowanie się do jej zaleceń wpłynie na bezpieczeństwo i w razie kradzieży pozwoli obciążyć kosztami towaru ubezpieczyciela.

Przedsiębiorstwa wypracowują specjalne praktyki mające zabezpieczyć przed kradzieżami:

1. wskazywane są konkretne parkingi do zatrzymania się, a jeśli nie są dostępne, to kierowca bierze odpowiedzialność za swoje działania

– powinien parkować na parkingach strzeżonych

– powinien parkować na stacjach benzynowych/parkingach z monitoringiem, przy centrum, nie na obrzeżach, tam, gdzie są sklepy

– kierowca ma prawo korzystać z płatnych parkingów w razie potrzeby

2. kierowca musi mieć GPS i informować o swoim położeniu

3. kierowca powinien planować trasy tak, aby omijać odcinki niebezpieczne

4. należy uważać, komu wydaje się towar – prosić zawsze o dokumenty, potwierdzić zlecenie u spedytora, wylegitymować osobę odbierającą towar

Czytaj więcej o pracy kierowcy:

Czas pracy kierowcy – przerwa i odpoczynek

Czas pracy kierowcy w porze nocnej

Zatrudnianie kierowców w Polsce

Problemy kierowców

Co warto wiedzieć o flocie transportowej?

Na podstawie: materiały własne, news.money.pl, mojafirma.infor.pl, bezpieczneladunki.pl

Udostępnij

Tweetuj